Για ένα καλύτερο αύριο
Πέρα από τις στρατηγικές που εφάρμοσα στο προηγούμενο ταξίδι μου, στο “mad about Africa” είχαμε βάλει και κάποιες άλλες δραστηριότητες στο πρόγραμμα.
Το… πάμε το γράμμα!
Θέλοντας να επικεντρωθούμε στον ανθρώπινο παράγοντα, μια από τις αποστολές μας ήταν να αποτελέσουμε γέφυρα επικοινωνίας για οικογένειες στις χώρες όπου θα ταξιδεύαμε, των οποίων μέλη ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Με την αρωγή της οργάνωσης “Equal Society“, που αγωνίζεται για ίσες ευκαιρίες μεταξύ των ανθρώπων, ήρθαμε σε προσωπική επαφή με μετανάστες και πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα. Τους γνωρίσαμε, μάθαμε την ιστορία τους και μας έστειλαν στους δικούς τους ανθρώπους στον τόπο τους, στα Βαλκάνια, την Αφρική ή τη Μέση Ανατολή. Συμβολικά μεταφέραμε εκεί τα γράμματά τους και τις φωτογραφίες τους.
Ο σκοπός αυτής της αποστολής ήταν να δημοσιευτούν ιστορίες προσφύγων και μεταναστών έτσι, ώστε ο κόσμος να μάθει για τους γείτονές του. Άλλωστε, όλοι μοιραζόμαστε την ίδια γη… Αντίστοιχα, δημοσιεύαμε και τις ιστορίες των οικογενειών όσων μεταναστών γνωρίζαμε, των οικογενειών που έμειναν πίσω στον τόπο τους. Θέλαμε να γνωστοποιήσουμε και τις συνθήκες που επικρατούν σ’ εκείνες τις χώρες, για να καταλάβει κανείς πώς παίρνει κάποιος τη δύσκολη απόφαση ν’ αφήσει τους δικούς του ανθρώπους και να μεταναστεύσει με κίνδυνο της ζωής του σ’ έναν άγνωστο τόπο. Με τον τρόπο αυτό πραγματοποιήθηκε και ο βασικότερος στόχος του ταξιδιού μας: η ανάμιξη με τον ντόπιο πληθυσμό και η κατάργηση συνόρων και εμποδίων που χωρίζουν τους ανθρώπους, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ο στόχος μας πάντα είναι να χτίζουμε γέφυρες ανάμεσα στους ανθρώπους κι όχι τείχη. Θεωρούμε ότι αυτή είναι βασική προϋπόθεση για να επικρατήσει η ειρήνη στον κόσμο μας.
Οι αποστολές που ολοκληρώσαμε ήταν οι εξής:
- Το… πάμε το γράμμα, στην Αλβανία!
- Το… πάμε το γράμμα, στο Μαρόκο!
- Το… πάμε το γράμμα, στη Μπουρκίνα Φάσο!
- Το… πάμε το γράμμα, στη Νότια Αφρική!
- Το… πάμε το γράμμα, στη Ζιμπάμπουε!
- Το… πάμε το γράμμα, στην Παλαιστίνη!
Ελεύθερη κατασκήνωση
Από την εποχή που ακόμη δεν ήξερα να περπατώ μέχρι σήμερα, έχω περάσει αρκετές εκατοντάδες νύχτες κατασκηνώνοντας ελεύθερα στη φύση. Πολλές απ’ αυτές τις μέρες και νύχτες έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη μου… Παρόλο που ανήκω σε πολύτεκνη οικογένεια, οι καλοκαιρινές μας διακοπές ήταν, συνήθως, γύρω από ένα αντίσκηνο (ή δύο αντίσκηνα, όταν γίναμε πολλοί!). Θυμάμαι πως είχαμε ένα απ’ αυτά τα παλιά, μεγάλα, βαμβακερά αντίσκηνα και βάζαμε μέσα και μια συναρμολογούμενη κούνια, στην οποία κοιμόταν το μωρό της οικογένειας.
Μέσα στο βανάκι μας στοιβάζαμε κατσαρολικά, πετρογκάζ, τρόφιμα, ποδήλατα, σωσίβια, μάσκες, βατραχοπέδιλα και κουβαδάκια. Είχαμε όλα όσα χρειαζόμασταν κι απολαμβάναμε τη φύση χωρίς πολλές σκοτούρες… Ολόκληρη τη χρονιά ανυπομονούσα να πάμε εκδρομή και να κοιμηθούμε στο σακουλένιο μας το σπίτι, όπως το έλεγα τότε! Φυσικά, έχω τις πιο γλυκές αναμνήσεις από εκείνες τις εποχές της παιδικής μου ηλικίας. Οι στιγμές αυτές ήταν απ’ τις πιο όμορφες που έχω περάσει με την οικογένεια στην οποία μεγάλωσα. Πόσο κρίμα είναι που κάποιοι τις κρίνουν παράνομες…
Όπως είναι αναμενόμενο, από τότε που ενηλικιώθηκα κι άρχισα να ταξιδεύω χωρίς τη συνοδεία των γονιών μου, το αντίσκηνο έγινε το δεύτερο σπίτι μου. Έχοντάς το πάντα στα μπαγκάζια μου, χάρηκα κάθε γωνιά της Ελλάδος. Ύστερα, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου στην Ασία, το χρησιμοποίησα 176 νύχτες για να κατασκηνώσω ελεύθερα. Στην Αφρική, μάλιστα, προβλέπω να ξεπεράσουμε αυτό το νούμερο!
Πολύ σπάνια χρησιμοποιώ οργανωμένα campings. Ο λόγος, πέρα από τον οικονομικό, είναι πως εκεί, για ‘μένα, χάνεται η μαγεία της ελεύθερης κατασκήνωσης. Με βάση τα δικά μου κριτήρια, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της ελεύθερης κατασκήνωσης είναι το πρώτο συνθετικό του όρου: η ελευθερία! Λατρεύω να ξεκινώ τη μέρα μου ταξιδεύοντας, χωρίς να έχω ιδέα πού θα καταλήξω για διανυκτέρευση. Κατασκηνώνω όπου με βρει το σούρουπο. Όταν εξαρτάται κανείς από ξενοδοχεία ή οργανωμένα campings, πρέπει να κανονίζει το πρόγραμμά του έτσι, ώστε η μέρα του να τελειώνει σ’ ένα απ’ αυτά. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, ειδικά σε περιοχές με μηδαμινές τουριστικές εγκαταστάσεις. Ακόμη, όμως, κι αν υπάρχουν ανάλογες εγκαταστάσεις, ο ταξιδιώτης περιορίζεται κι αναγκάζεται ν’ ακολουθεί ένα προμελετημένο πρόγραμμα.
Πέρα απ’ αυτό, λατρεύω την ησυχία που μου προσφέρει η ελεύθερη κατασκήνωση, μακριά από κόσμο κι αδιάκριτα βλέμματα. Τα τοπία κι οι εμπειρίες που μου ‘χει χαρίσει απλόχερα η φύση, δε μπορεί να μου τα προσφέρει κανένα ξενοδοχείο και κανένα οργανωμένο camping. Δε θέλω να κατηγορήσω αυτές τις τουριστικές εγκαταστάσεις. Είναι κι αυτές απαραίτητες, αφού εξυπηρετούν τις ανάγκες πολλών. Απλά δεν εξυπηρετούν τις δικές μου ανάγκες, όπως και πολλών άλλων.
Θα χαιρόμουν πολύ αν ο νόμος μας έδινε τη δυνατότητα να επιλέξουμε πώς θα καλύψουμε αυτές μας τις ανάγκες, αλλά με μεγάλη μου λύπη γνωρίζω πως σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, η ελεύθερη κατασκήνωση έχει κηρυχτεί παράνομη. Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες της Βόρειας Ευρώπης, η κατασκήνωση επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν με την περιοχή, τη διάρκεια της κατασκήνωσης και φυσικά, το τι αφήνει πίσω του ένας κατασκηνωτής. Αυτό το βρίσκω απολύτως λογικό και δίκαιο.
Σχεδόν όλοι οι ελεύθεροι κατασκηνωτές που γνωρίζω, όχι μόνο δεν αφήνουν σκουπίδια πίσω τους, αλλά πολλές φορές μαζεύουν κι αυτά που βρίσκουν. Όταν φεύγουμε από ένα μέρος όπου κατασκηνώσαμε, δε φαίνεται καν πως κάποιος έμεινε εκεί. Πρέπει να παραδεχτούμε πως, συνήθως, αυτοί που γεμίζουν τη φύση με σκουπίδια δεν είναι αυτοί που κατασκηνώνουν συστηματικά, οι οποίοι προφανώς είναι και φυσιολάτρες, αλλά αυτοί που είναι “περαστικοί” από τη φύση και δεν τη σέβονται.
Θα χαιρόμουν ιδιαίτερα εάν αυτές οι χώρες ποινικοποιούσαν αυστηρά και τιμωρούσαν τη μόλυνση της φύσης, αλλά αντί αυτού, χρησιμοποιώντας τη μόλυνση ως μια φτηνή δικαιολογία, ποινικοποιούν ένα από τα βασικά μας ανθρώπινα δικαιώματα! Ποινικοποιούν μερικές από τις πιο όμορφες στιγμές που έχω περάσει με την οικογένειά μου! Ποινικοποιούν κάποιες από τις πιο γλυκές αναμνήσεις που έχω απ’ τα ταξίδια μου!
Ειδικά στην Ελλάδα, πέρα από κάθε λογική και ηθική, έχουν ποινικοποιήσει ακόμη και το στήσιμο άνω του ενός αντίσκηνου μέσα στο ίδιο σου το κτήμα! Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, όσο η Ελλάδα γίνεται περισσότερο αστυνομοκρατούμενη, εμείς οι εγκληματίες, οι ελεύθεροι κατασκηνωτές, διωκόμαστε όλο και πιο έντονα. Πόσο δίκιο είχε ο Παυλάκης… είναι σκληρό να είσαι τίμιος και συνάμα παράνομος.
Θέλοντας να εκφράσω την έντονή μου αντιπαράθεση μ’ αυτή την ποινικοποίηση, αλλά και να ενθαρρύνω την ευσυνείδητη ελεύθερη κατασκήνωση, δημοσιεύω όμορφα μέρη στα οποία κατασκηνώσαμε στις χώρες που έχουμε επισκεφτεί έτσι, ώστε να μπορούν να τα χαρούν κι άλλοι. Μπορείτε να τα βρείτε, μαζί με συμβουλές για την ελεύθερη κατασκήνωση σε κάθε χώρα, στα τοπικά κεφάλαια με τις πληροφορίες γύρω από το “mad about Africa”. Επίσης, έχω γράψει τις εντυπώσεις μου από τον κατασκηνωτικό εξοπλισμό που έχω δοκιμάσει κι ελπίζω να φανούν χρήσιμες σε κάποιους.
Τέλος, όχι για να υποδείξω, αλλά για να δώσω μερικές ιδέες, παραθέτω τις προσωπικές μου αρχές σχετικά με την ελεύθερη κατασκήνωση:
- Δεν καταπατούμε ιδιόκτητες περιοχές. Κατασκηνώνουμε πάντα σε δημόσιο χώρο.
- Ακόμη και στους δημόσιους χώρους, δεν οικειοποιούμαστε το μέρος. Έχουμε πάντα στο μυαλό μας πως η φύση ανήκει σε όλους μας, είναι το σπίτι μας και πρέπει όλοι να το φροντίζουμε.
- Το μέρος που αφήνουμε πίσω μας όταν φεύγουμε, πρέπει να μην προδίδει καν πως κάποιος έμεινε εκεί. Πολλοί λεν πως το μέρος θα πρέπει να είναι όπως το βρήκαμε, αλλά εάν το βρήκαμε με σκουπίδια, καλό θα είναι να το αφήσουμε ακόμη πιο καθαρό, εάν έχουμε τη δυνατότητα.
- Δεν αφήνουμε πίσω μας σκουπίδια ακόμη κι αν είναι βιοδιασπώμενα, όπως τα χαρτιά υγείας, ειδικά σε περιοχές που υπάρχει έντονη ανθρώπινη παρουσία, αφού εκεί ίσως η φύση να μην έχει το χρόνο να τα διασπάσει προτού έρθουν νέα σκουπίδια. Αντιθέτως, ειδικά εάν δε βρισκόμαστε σε περιοχή με έντονη ανθρώπινη παρουσία, μπορούμε ν’ αφήσουμε τα απομεινάρια των τροφίμων για τα ζώα και τα φυτά.
- Κάνουμε την ανάγκη μας, όποια κι αν είναι αυτή, τουλάχιστον 30 μέτρα μακριά από λίμνες και ποτάμια έτσι, ώστε να μη μολύνουμε το νερό. Καλό είναι, εάν μπορούμε, ν’ ανοίγουμε τρύπα και να θάβουμε τα κόπρανα.
- Αποφεύγουμε ν’ ανάβουμε φωτιά όταν δεν είναι απαραίτητο, ειδικά σε περιοχές με λιγοστή ξυλεία. Πέρα απ’ το γεγονός πως η φωτιά είναι επικίνδυνη, καταναλώνει τους φυσικούς πόρους, που είναι πολύτιμοι σε κάποια μέρη. Προτιμούμε να φοράμε ζεστά ρούχα.
Και μερικές συμβουλές:
- Η σπουδαιότερη παράμετρος για μια απροβλημάτιστη εμπειρία ελεύθερης κατασκήνωσης είναι να βρισκόμαστε σε μέρος που δε φαινόμαστε από άλλους και δεν ενοχλούμε κανέναν.
- Μετά από αρκετές εκατοντάδες νύχτες ελεύθερης κατασκήνωσης δεν έχω κινδυνέψει ποτέ ούτε από εγκληματίες ούτε από ζώα ούτε από τα στοιχεία της φύσης. Βέβαια, η στοιχειώδης κοινή λογική είναι απαραίτητη…
- Τα δέντρα προσφέρουν την πολύτιμη σκιά τους, αλλά σε κάποιες περιοχές εκεί είναι που σκαρφαλώνουν τα ζώα για την αναζήτηση της τροφής τους ή για να προστατευθούν.
- Σε χώρες με άγρια ζώα, ειδικά κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου, τα ζώα μαζεύονται γύρω απ’ το νερό, οπότε όσο πολύτιμο και να ‘ναι το υγρό στοιχείο, είναι σημαντικό ν’ αποφεύγουμε αυτά τα μέρη.
- Κατασκηνώνουμε αρκετά μέτρα πιο ψηλά απ’ την όχθη των ποταμών, εκτός κι αν είμαστε σίγουροι πως δεν υπάρχει εκεί φράγμα που να ρυθμίζει τη στάθμη του νερού. Εάν υπάρχει, η στάθμη του νερού μπορεί ν’ ανέβει μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Το ίδιο μπορεί να συμβεί, ακόμη κι αν δεν υπάρχει φράγμα, κατά τη διάρκεια ή μετά από καταρρακτώδη βροχή.
- Σε παραλιακές περιοχές όπου η παλίρροια ανεβάζει την επιφάνεια της θάλασσας κατά πολύ, φροντίζουμε να κατασκηνώσουμε αρκετά μέτρα πιο ψηλά. Μερικές φορές αυτό σημαίνει πως πρέπει να διαλέξουμε ένα μέρος εκατοντάδες μέτρα μακριά απ’ το νερό.
- Ειδικά εάν υπάρχει πιθανότητα βροχής, προσέχουμε να μη στήσουμε το αντίσκηνό μας σε μέρος που φαίνεται πως πλημμυρίζει. Παρατηρώντας το έδαφος, μπορούμε να δούμε κοιλώματα που μετατρέπονται σε λίμνες, αλλά και αυλάκια που μετατρέπονται σε ρέματα.
- Αποθηκεύουμε τα τρόφιμά μας σε τσάντες ή σακούλες που κλείνουν καλά. Εάν έχουμε όχημα είναι προτιμότερο να τ’ αφήσουμε εκεί κι όχι μέσα στο αντίσκηνο, αφού τα τρόφιμα προσελκύουν τα ζώα κι ειδικά τα μυρμήγκια!