Here is our first correspondence of the action called “You’ve got mail”! Some time during the previous winter, I was in Chios, where I would make a beautiful presentation of my trip in Asia. There, I had the pleasure of meeting Xenia. She was working at Bar Rodi, where I made my presentation. Xenia came to Greece in 2004, when she reached her majority. Her older sisters were already living in Larissa, Greece, where Xenia joined them as well. In Larissa she met Kostas, a Greek who later became her husband. A transfer of Kostas lead the couple to Chios.

   Xenia’s family come from Northern Epirus. What really stroke me the most of all the information I got from Xenia, was how different the people of Northern Epirus are in comparison with the Albanian people. Her grandmother doesn’t speak Albanian at all. She only writes and speaks in Greek. The generation of her parents, however, had been forced, by the Hoxha regime, to learn Albanian as well. They used to learn them at school, as a foreign language.

I met Xenia while being in Chios, for a presentation of my trip in Asia.

   Having arrived in Albania, I wouldn’t miss for the world to pay a visit at these Greek speaking villages and experience from up-close how people live there. So, I went over the village of Kalivia, near Livadia. Many of the signs on the roads or on the facades of the stores were in Greek. We even saw signs, once written in Albanian, now covered by locals with paint and rewritten in Greek! When we were asking the locals for directions, we were really surprised to hear everyone speaking in perfect Greek!

   An easily accessible dirt road of three kilometres climbed up the hill, leading us to the village. The locals pointed to the new, modern house owned by Mr. Vassilis, where, from the first moment, we had a warm welcoming. The view was breathtaking. You could even see Corfu in the distance! The familiar raki and meze were served in front of us in no time and the family started to gather up. I also met Xenia’s grandmother, who she was very vivid for her age and so much fun to hang out with! Just a minute… Am I really in Albania? Why do I feel like being in any Greek village? It’s quite hard to find a difference in what I experience here compared to what I have experienced in the villages around Greece. Wait, I’ve found something: what is this “krothopita” I’ve been hearing about? It’s the first time I taste a pie with rice and meat in it and I’ve never heard of this name before. When I looked it up later, I found out that krothopita was a local dish in Epirus, in today Greece, and, apparently, in Northern Epirus as well.

The view from Kalivia village. You can see Corfu in the background.

   Xenia’s uncles were thrilled to have Greek guests. Someone pointed out to them: “Why do you call them “Greek guests”? You offend us! Aren’t we Greeks as well? Better say we have guests from Greece”. I was stroked by the fact that the people of Northern Epirus don’t like the Albanian people and vice versa. Every knavery there is being charged on Albanians. They associate with Albanians only if they have to and they prefer to socialize with their own kind. They even have a Greek political party. Because of the recent elections, we saw many signs on rocks and walls promoting the party.

   Mr. Vassilis started to explain to us: “When the borders were opened, in 1991, it was like unlocking a prison and of course every single prisoner wanted to break free”! The people were poor and tormented by the illiberal communist regime of Hoxha. Everybody wanted to leave, to evolve his life. Greece was right next door, being the most developed country in the neighbourhood.

As soon as the schools were closed for the summer season, the grandchildren went to spend their summer with their grandparents.

   That was how Mr. Vassilis took his family and immigrated to Larissa, Greece. There, however, he found himself gathering cotton, tomatoes and other goods from the fields. Back in Albania, he had a good job on earthmoving machinery. He also had his relatives, his friends, his home, his farm… Immigration was not for him. After a few months, he decided to return back to Albania with his family.

   Later, his three children, one by one, immigrated to Greece. They got married there, started their own families and built up a new life. Most of them don’t think about returning to Albania, as everyday life is still kind of hard there. But now that life in Greece gets harder and harder, many are those who return to Albania.

Bidding farewell to Mr. Vassili’s family, who opened the door of their house to show us how the people of Northern Epirus live today.

   Να και η πρώτη ανταπόκριση της δράσης μας “Το… πάμε το γράμμα”! Το χειμώνα είχα πάει στη Χίο για μια όμορφη παρουσίαση του ταξιδιού μου στην Ασία. Εκεί είχα τη χαρά να γνωρίσω την Ξένια. Εργαζόταν στο Bar “Ρόδι”, όπου έγινε η παρουσίαση. Η Ξένια ήρθε στην Ελλάδα το 2004, όταν ενηλικιώθηκε. Οι μεγαλύτερες αδερφές της ήταν ήδη στη Λάρισα, οπότε πήγε κι η Ξένια εκεί. Στη Λάρισα ήταν που γνώρισε και τον Κώστα, που αργότερα έγινε σύζυγός της. Μια μετάθεση του Κώστα οδήγησε το ζευγάρι στη Χίο.

   Η οικογένεια της Ξένιας είναι Βορειοηπειρώτες. Αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση απ’ όσα έμαθα από την Ξένια ήταν το πόσο διαφορετικοί θεωρούνται οι Βορειοηπειρώτες από τους Αλβανούς. Η γιαγιά της δεν ξέρει αλβανικά. Μόνο ελληνικά μιλά και γράφει. Η γενιά των γονιών της, όμως, αναγκάστηκε από το καθεστώς του Χότζα να μάθει και αλβανικά. Τα διδάσκονταν ως ξένη γλώσσα στα σχολεία τους.

Την Ξένια τη γνώρισα όταν βρέθηκα στη Χίο για μια παρουσίαση του ταξιδιού μου στην Ασία.

   Φτάνοντας στην Αλβανία, δε θα έχανα για κανένα λόγο μια επίσκεψη στα ελληνόφωνα αυτά χωριά, για να βιώσω από κοντά το πώς ζουν οι άνθρωποι εκεί. Έτσι, βρέθηκα στο χωριό “Καλύβια”, κοντά στη Λιβαδειά. Πολλές πινακίδες στους δρόμους και στα καταστήματα ήταν στα ελληνικά. Μερικές φορές είδαμε πινακίδες με ονόματα χωριών στα αλβανικά, που ήταν σβησμένα με μπογιά και γραμμένα στα ελληνικά! Όταν ρωτούσαμε για το δρόμο, μας έκανε εντύπωση που όλοι μας μιλούσαν σε άπταιστα ελληνικά!

   Ένας βατός χωματόδρομος τριών χιλιομέτρων σκαρφάλωνε το λόφο, για να μας οδηγήσει στο χωριό. Μας έδειξαν το καινούριο, μοντέρνο σπίτι του κυρίου Βασίλη, του οποίου την πόρτα μας άνοιξαν εγκάρδια από την πρώτη στιγμή. Η θέα ήταν πανοραμική από ‘κει πάνω. Φαινόταν μέχρι κι η Κέρκυρα στο βάθος! Άρχισαν να βγαίνουν τα τσίπουρα κι οι οικείες λιχουδιές και να μαζεύεται η οικογένεια. Γνώρισα από κοντά και τη γιαγιά της Ξένιας, η οποία ήταν κοτσανάτη κι έκανε ωραία καλαμπούρια! Μια στιγμή… Είμαι στην Αλβανία; Γιατί νιώθω σα να είμαι σε ένα οποιοδήποτε ελληνικό χωριό; Δυσκολεύομαι να βρω κάτι που να διαφοροποιεί την εμπειρία μου εδώ από τις εμπειρίες που έχω ζήσει σε χωριά της Ελλάδας. Α, βρήκα κάτι: τι είναι αυτή η κροθόπιτα; Πρώτη φορά βλέπω πίτα με ρύζι και κρέας κι αυτό το όνομα δεν το ‘χω ξανακούσει. Όταν αργότερα το έψαξα, διαπίστωσα πως η κροθόπιτα είναι τοπικό έδεσμα της Ηπείρου, που προφανώς υπήρχε και στη Βόρεια Ήπειρο.

Η θέα από τα Καλύβια. Στο βάθος διακρίνεται η Κέρκυρα.

   Οι θείοι της Ξένιας χαίρονταν που είχαν Έλληνες φιλοξενούμενους. Κάποιος είπε: “Γιατί το λες έτσι; Μας προσβάλλεις! Εμείς δεν είμαστε Έλληνες; Πες πως έχουμε Ελλαδίτες φιλοξενούμενους”. Μου έκανε εντύπωση πως οι Βορειοηπειρώτες δε χωνεύουν τους Αλβανούς και το αντίστροφο, βέβαια. Ό,τι απατεωνιά γίνεται τη χρεώνουν σ’ αυτούς. Αναγκαστικά συναναστρέφονται και με Αλβανούς, αλλά προτιμούν να έχουν σχέσεις μεταξύ τους. Μάλιστα, έχουν ιδρύσει και κόμμα Ελλήνων. Λόγω των πρόσφατων εκλογών βλέπαμε σ’ αυτά τα μέρη επιγραφές σε βράχους και τοίχους που διαφήμιζαν το κόμμα.

   Ο κύριος Βασίλης άρχισε να μας εξηγεί: “… όταν άνοιξαν τα σύνορα, το 1991, ήταν σα να ανοίγουν τις φυλακές και φυσικά οι κρατούμενοι ήθελαν να δραπετεύσουν”! Ο κόσμος ήταν φτωχός και ταλαιπωρημένος από το αυταρχικό κομμουνιστικό πολίτευμα του Χότζα. Ήθελε να φύγει, να φτιάξει τη ζωή του. Η Ελλάδα ήταν δίπλα και αποτελούσε την πιο ανεπτυγμένη γειτονική χώρα.

Μόλις έκλεισαν τα σχολεία, τα παιδιά πήγαν να περάσουν το καλοκαίρι στο χωριό με τη γιαγιά και τον παππού τους.

   Κάπως έτσι πήρε κι ο κύριος Βασίλης την οικογένειά του και μετανάστευσαν στη Λάρισα. Εκεί, όμως, βρέθηκε να μαζεύει από τα χωράφια βαμβάκι, ντομάτες και άλλα αγαθά. Πίσω στην Αλβανία είχε στρωμένη δουλειά με χωματουργικά μηχανήματα. Είχε τους συγγενείς του, τους φίλους του, το σπίτι του, το χωράφι του… Η μετανάστευση δεν ήταν γι’ αυτόν. Μετά από λίγους μήνες επέστρεψε στην Αλβανία με την οικογένειά του.

   Αργότερα, ένα-ένα τα τρία τους παιδιά μετανάστευσαν στην Ελλάδα. Παντρεύτηκαν εκεί, έκαναν οικογένειες κι έφτιαξαν τη ζωή τους. Οι περισσότεροι δε θέλουν να επιστρέψουν, αφού οι συνθήκες διαβίωσης είναι ακόμη κάπως δύσκολες στην Αλβανία. Τώρα, όμως, που χειροτέρεψαν οι συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα, αρκετοί είναι αυτοί που γυρίζουν στην Αλβανία.

Αποχαιρετώντας την οικογένεια του κ. Βασίλη, που μας άνοιξε την πόρτα του σπιτιού της και είδαμε πώς ζουν σήμερα οι Βορειοηπειρώτες.