mad nomad: Since there were requests for Angeliki to write a little something about our adventures, she penned the following article. Enjoy!

We began our journey in the Atacama Desert with a visit to the European Southern Observatory (ESO) on Mount Paranal. This observatory is funded by European contributions, something that particularly annoyed a German during our tour, who kept complaining about his taxes! We were impressed by the Very Large Telescope (VLT), which consists of four individual telescopes. We learned about its operation, entered the facilities, and even visited the unique building housing the scientists, engineers, and other staff working at the observatory. The building itself is fascinating, both architecturally and otherwise. Ιt was even used as a filming location for the James Bond movie “Quantum of Solace”! On the opposite hill, Cerro Amazones, an Extremely Large Telescope (ELT) is under construction and is expected to be completed by 2029.

This is the Very Large Telescope of the European Southern Observatory on Mount Paranal, located in a part of the Atacama Desert with ideal conditions for space observation.

After leaving the observatory, we stopped at the famous sculpture “The Hand of the Desert,” which symbolises human rights that were severely violated during Pinochet’s dictatorship. The Atacama Desert was used as a secret burial site for thousands of murdered and missing dissidents during that era, and even today, relatives of the disappeared continue searching for the remains of their loved ones in the vast desert.

The famous “Hand of the Desert” symbolises human rights that were severely violated during Pinochet’s dictatorship.

Our next stop was the coastal city of Antofagasta, known for the Huanchaca smelter, where minerals from nearby mines were processed. It operated only for a decade, but employed around 10% of the city’s population! Antofagasta was also an important railway hub connected to La Paz, Bolivia. The now-abandoned railway facilities are picturesque and the tracks still reach the port. We were thrilled to encounter sea lions again that were lounging on a wooden pier and even strolling along the waterfront promenade! We then visited the seaside city of Iquique, where Elias once again flew on his paraglider and landed right next to the city’s skyscrapers!

Camping under the starry sky of the Atacama Desert!

Diving back into the depths of the Atacama Desert, we stopped to visit the La Palma settlement, which once housed workers from the Humberstone and Santa Laura mines and refineries, where sodium nitrate was extracted. This substance was highly significant in the past, as it was used in fertilizers and explosives and was Chile’s main export product! Everything changed in 1960, however, when Germans found a way to produce synthetic nitrates. The La Palma settlement now operates as an open-air museum and is extremely well-preserved. There was a school, theater, cinema, swimming pool, tennis courts, a large market, and so much more, giving us the impression that even in the desert, the residents’ lives didn’t lack much compared to those of people living in urban centers. However, not everything was rosy, as there were also incidents of bloody suppression of workers’ uprisings, something that was unfortunately common at the time.

In 1872, when these areas still belonged to Peru, sodium nitrate, one of the most important products of that era, was mined in Humberstone.

Next on our exploration were the highlands of the Andes, known as the altiplano. Elias, a fan of high altitudes, was thrilled, while I was worried about the van’s engine and the rugged dirt roads we had to cross. We passed through the Isluga and Lauca National Parks. The landscapes were breathtakingly beautiful and surreal, but the driving was extremely challenging, and the roads weren’t even proper roads, causing the van’s rear to fall into a ravine! Thankfully, our van is equipped with four-wheel drive and low gears! Along this route, we saw our first llamas and alpacas that I instantly fell in love with! We also came across abandoned villages with beautiful churches. The sense of abandonment was evident throughout the region, but considering the harsh living conditions that was understandable. At the end of the route, we reached a mountain lake with hot springs, steam, clay, and stunning views of the surrounding snow-capped mountains and volcanoes, which definitely made up for the challenging journey!

I fell in love at first sight with llamas and alpacas!

We spent the next few days wandering around the Andean highlands, much to Elias’ delight! He enjoyed several motorcycle rides, reaching altitudes above 5,000 metres (16,404 ft) and creating memories that will last a lifetime! I was more conservative, in order to spare the van. However, despite my cautious approach, we had a mishap in the village of Putre, the main settlement of the indigenous Aymara people. There, we were mistakenly given gasoline instead of diesel, and the engine stopped working! Luckily, Elias acted quickly, and Don Rufos was saved without damage.

On his motorcycle, Elias ascended to an altitude of 5,000 metres (16,404 ft) in the Suriplaza area, near the Chile-Bolivia-Peru tri-border!

Having explored a significant part of the Andean highlands, we turned westward toward the Pacific Ocean, heading for Arica, Chile’s northernmost city. We passed by the Lluta Valley, which resembled an oasis. We stopped just before Arica to visit a museum with Chinchorro mummies dating back from 5,000 BC; two thousand years older than the oldest Egyptian mummies that have been discovered! Amazingly, these mummies were so well-preserved that many still had hair! Arica is a major port in the region, serving Bolivia as well, as it lost access to the sea during the War of the Pacific. The city’s cathedral and the former customs building were both designed by the renowned Eiffel.

The Chinchorro mummies date back to 5000 BC, two thousand years older than the oldest Egyptian mummies that have been discovered!

Our next stop was the village of Pisagua, also located on the Pacific coast, in the middle of the desert and far from everything else. Pisagua was once a significant port and flourished in the late 19th and early 20th centuries, as a hub for the exportation of sodium nitrate. After this industry collapsed, Pisagua became infamous during Pinochet’s dictatorship (1973–1990), as a concentration camp for dissidents. We visited the cemetery outside the village, where many victims of the regime were secretly buried. The place was eerie… Cemeteries in the sand are not uncommon in Chile, and we saw several during our trip. For a Greek, however, it is a fairly strange sight.

In Pisagua, many victims of Pinochet’s dictatorship (1973–1990) were secretly buried.

After our brief tour of Northern Chile’s coast, we headed inland again, our final destination being the tourist town of San Pedro de Atacama. Along the way, we stopped at the Chuquicamata mine near Calama, one of the largest open-pit copper mines in the world! Thanks to this and other mines, which have been nationalised since 1971, Chile is the world’s largest copper producer. We then returned to the Andean highlands, saw geysers, and swam in hot rivers! We spent a few more freezing nights in the highlands before heading to San Pedro de Atacama.

How could I resist a hot river at 4,300 metres (14,108 ft) in the volcanic regions of the Andean highlands?

The descent to San Pedro de Atacama was a relief for me, as I had grown tired of the relentless cold and strong winds of the highlands. At first glance, the town seemed unattractive and somewhat miserable. However, as soon as we reached the centre, everything changed! San Pedro de Atacama is extremely picturesque, with beautiful colors and low buildings that blend perfectly with the surrounding desert. The town’s centre looks like a postcard! It also serves as a base for desert tours, stargazing, and excursions to neighbouring Bolivia. It has many tourists and a somewhat hippie vibe. The last time we saw such a charming town was in Valparaíso. We stayed in San Pedro for two days before heading back into the desert to admire its stunning landscapes and spend a night at the famous Magic Bus, an abandoned bus in the middle of nowhere! This marked the end of our exploration of Chile, as we prepared to cross the border into Argentina, in order to explore the country’s northwest, a piece that was missing from our journey so far.

The center of San Pedro de Atacama is incredibly picturesque, with beautiful colors and low buildings that blend perfectly with the surrounding desert!

This is the fourth episode of our documentary about our adventures in Chile (with English subtitles):

mad nomad: Αφού υπήρξαν αιτήματα να εξιστορήσει η Αγγελική τις περιπέτειές μας, έγραψε εκείνη το παρακάτω άρθρο. Απολαύστε το!

Ξεκινήσαμε την περιπλάνησή μας στην Έρημο Ατακάμα με μια επίσκεψη στο European Southern Observatory (ESO), στο Όρος Paranal. Το εν λόγω αστεροσκοπείο χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά κονδύλια, κάτι που ενόχλησε ιδιαίτερα ένα Γερμανό κατά την ξενάγησή μας, ο οποίος γκρίνιαζε συνέχεια για τους φόρους του! Εντυπωσιαστήκαμε από το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (Very Large Telescope), το οποίο αποτελείται από τέσσερα επί μέρους τηλεσκόπια. Ενημερωθήκαμε για τη λειτουργία του, μπήκαμε μέσα στις εγκαταστάσεις, ενώ επισκεφτήκαμε και το ιδιαίτερο κτίριο, όπου στεγάζονται οι επιστήμονες και μηχανικοί, καθώς και άλλοι εργαζόμενοι στο αστεροσκοπείο. Είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κτίριο, από αρχιτεκτονική σκοπιά και όχι μόνο, στο οποίο μάλιστα είχαν γίνει τα γυρίσματα της ταινίας “Quantum of Solace” του James Bond! Στον απέναντι λόφο, στο Cerro Amazones, χτίζεται ένα Extremely Large Telescope (ELT), το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2029.

Αυτό είναι το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του European Southern Observatory στο Όρος Paranal, σ’ ένα σημείο της Ερήμου Ατακάμα με ιδανικές συνθήκες για την παρατήρηση του διαστήματος.

Φεύγοντας από το αστεροσκοπείο, κάναμε μια στάση στο διάσημο γλυπτό, το «Χέρι της Ερήμου», που συμβολίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, που καταπατήθηκαν σφοδρά κατά τη δικτατορία του Πινοσέτ. Η Έρημος Ατακάμα αποτέλεσε μέρος μυστικής ταφής για χιλιάδες δολοφονημένους και αγνοούμενους αντιφρονούντες εκείνη την εποχή και μάλιστα συγγενείς των αγνοούμενων αυτών μέχρι και σήμερα ψάχνουν για λείψανα των αγαπημένων τους μέσα στην αχανή έρημο.

Το περίφημο «Χέρι της Ερήμου» συμβολίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, που καταπατήθηκαν σφοδρά κατά τη δικτατορία του Πινοσέτ.

Επόμενή μας στάση ήταν η παραλιακή πόλη Antofagasta, η οποία είναι διάσημη για το χυτήριο Huanchaca, όπου επεξεργάζονταν τα ορυκτά από τα ορυχεία της περιοχής. Δε λειτούργησε για παραπάνω από μια δεκαετία, απασχολούσε όμως περίπου το 10% του πληθυσμού της πόλης! Η Antofagasta ήταν, επίσης, σημαντικός σιδηροδρομικός σταθμός, που συνδεόταν με τη La Paz της Βολιβίας. Οι, εγκαταλειμμένες πλέον, σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις της είναι αρκετά γραφικές, ενώ οι γραμμές του τρένου φτάνουν μέχρι και το λιμάνι. Συναντηθήκαμε ξανά με τα αγαπημένα μου θαλάσσια λιοντάρια, που αράζουν στην ξύλινη εξέδρα, αλλά κάνουν και βόλτες στο παραλιακό πεζοδρόμιο! Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε και το, επίσης παραθαλάσσιο, Iquique, όπου ο Ηλίας πέταξε και πάλι με το παραπέντε του και προσγειώθηκε δίπλα στους ουρανοξύστες της πόλης!

Κατασκήνωση κάτω από τον έναστρο ουρανό της Ερήμου Ατακάμα!

Ξαναμπαίνοντας βαθιά μέσα στην Έρημο Ατακάμα, σταματήσαμε για να επισκεφτούμε τον οικισμό La Palma, ο οποίος στέγαζε τους εργάτες των ορυχείων και των διυλιστηρίων Humberstone και Santa Laura, όπου εξορυσσόταν νιτρικό νάτριο. Η ουσία αυτή ήταν εξαιρετικά σημαντική παλαιότερα, καθώς χρησιμοποιούταν για λιπάσματα κι εκρηκτικές ύλες, ενώ αποτελούσε το σημαντικότερο εξαγώγιμο προϊόν της Χιλής! Όλα άλλαξαν, ωστόσο, το 1960, όταν οι Γερμανοί βρήκαν τρόπο να παράγουν εργαστηριακά νιτρικό νάτριο. Ο οικισμός La Palma λειτουργεί, πλέον, ως υπαίθριο μουσείο και είναι εξαιρετικά καλοδιατηρημένος. Υπήρχε σχολείο, θέατρο, σινεμά, πισίνα, γήπεδα τένις, μεγάλη αγορά και τόσα άλλα, που μας έδωσαν την εντύπωση ότι ακόμα και μέσα στην έρημο, η ζωή των ανθρώπων που ζούσαν εκεί, δεν είχε να ζηλέψει κάτι από τη ζωή στα αστικά κέντρα. Δεν ήταν όλα τόσο ρόδινα όμως, καθώς υπήρξαν και περιστατικά αιματηρών καταστολών εργατικών εξεγέρσεων, κάτι συνηθισμένο την εποχή εκείνη, δυστυχώς.

Το 1872, όταν ακόμα αυτές οι περιοχές ανήκαν στο Περού, στο Humberstone εξορυσσόταν ένα από τα σημαντικότερα προϊόντα της εποχής εκείνης, το νιτρικό νάτριο.

Σειρά στην εξερεύνησή μας είχαν τα υψίπεδα των Άνδεων, το λεγόμενο “altiplano”. Ο Ηλίας, ως λάτρης του υψομέτρου, ανυπομονούσε, ενώ εγώ ανησυχούσα για τον κινητήρα του βαν και τους κακοτράχαλους χωματόδρομους, που θα έπρεπε να διασχίσω. Περάσαμε μέσα από τα Εθνικά Πάρκα Isluga και Lauca. Τα τοπία ήταν πραγματικά πανέμορφα κι εξωπραγματικά, αλλά η οδήγηση υπερβολικά απαιτητική και οι δρόμοι δεν ήταν καν δρόμοι, με αποτέλεσμα να πέσει το πίσω μέρος του βαν σε μια χαράδρα! Ευτυχώς που έχουμε τετρακίνηση και αργό διαφορικό! Σε αυτήν τη διαδρομή είδαμε τα πρώτα λάμα και αλπάκα, με τα οποία θα είμαι ερωτευμένη για πάντα! Συναντήσαμε, επίσης, εγκαταλειμμένους οικισμούς με όμορφες εκκλησίες. Γενικά, ήταν παντού εμφανές το στοιχείο της εγκατάλειψης στην περιοχή, αλλά με τόσο δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, είναι κατανοητό. Στο τέλος της διαδρομής, μας υποδέχτηκε μια ορεινή λίμνη με θερμές πηγές, ατμούς, άργιλο κι εκπληκτική θέα στα γύρω, χιονισμένα βουνά και ηφαίστεια, που σίγουρα μας αποζημίωσε για τη δύσβατη διαδρομή!

Με τα λάμα και τα αλπάκα ερωτεύτηκα από την πρώτη ματιά!

Περάσαμε τις επόμενες μέρες περιπλανώμενοι στα υψίπεδα των Άνδεων, που ήταν η χαρά του Ηλία! Απόλαυσε πολλές διαδρομές με τη μοτοσυκλέτα του ξεπερνώντας τα 5.000 μέτρα υψόμετρο κι έζησε εμπειρίες, που θα θυμάται για μια ζωή! Εγώ το πήγα πιο συντηρητικά, για να μην ταλαιπωρηθεί το βανάκι. Παρά το συντηρητισμό μου, ωστόσο, είχαμε μια άσχημη περιπέτεια στο χωριό Putre, κεφαλοχώρι των ιθαγενών της περιοχής, των Aymara. Εκεί μας έβαλαν, κατά λάθος, βενζίνη αντί για πετρέλαιο κι ο κινητήρας σταμάτησε να λειτουργεί! Ευτυχώς, ο Ηλίας έκανε άμεσα τις απαραίτητες ενέργειες κι έτσι σώθηκε ο Δον Ρούφος χωρίς ζημιές.

Με τον Κακτάκη, ο Ηλίας σκαρφάλωσε μέχρι τα 5.000 μέτρα υψόμετρο, στην περιοχή Suriplaza, κοντά στο τριεθνές Χιλή – Βολιβία – Περού!

Έχοντας εξερευνήσει ένα σημαντικό μέρος των υψιπέδων των Άνδεων, στραφήκαμε πάλι προς τη δύση και τον Ειρηνικό Ωκεανό, με προορισμό την πόλη Arica, τη βορειότερη της Χιλής. Περάσαμε δίπλα από την κοιλάδα Lluta, η οποία μοιάζει με όαση. Σταματήσαμε λίγο πριν την Arica, προκειμένου να επισκεφτούμε ένα μουσείο με μούμιες των Chinchorro, οι οποίες χρονολογούνται από το 5000 π.Χ., δύο χιλιάδες χρόνια πριν τις παλαιότερες αιγυπτιακές μούμιες που έχουν ανακαλυφθεί! Το θαύμα είναι πως βρέθηκαν τόσο καλοδιατηρημένες, που αρκετές έχουν ακόμα και τα μαλλιά τους! Η Arica αποτελεί σημαντικό λιμάνι της περιοχής, το οποίο μάλιστα, εξυπηρετεί και τη Βολιβία, αφότου έχασε την πρόσβαση στη θάλασσα με τον Πόλεμο του Ειρηνικού. Ο καθεδρικός ναός της, καθώς και το κτίριο όπου στεγάζονταν παλαιότερα τα τελωνεία της πόλης, σχεδιάστηκαν από τον γνωστό σε όλους μας Άιφελ.

Οι μούμιες των Chinchorro χρονολογούνται από το 5000 π.Χ., δύο χιλιάδες χρόνια πριν τις παλαιότερες αιγυπτιακές μούμιες που έχουν ανακαλυφθεί!

Επόμενος σταθμός μας ήταν το χωριό Pisagua, το οποίο επίσης βρίσκεται στα παράλια του Ειρηνικού Ωκεανού, στη μέση της ερήμου και αρκετά μακριά απ’ οτιδήποτε άλλο. Η Pisagua στο παρελθόν αποτελούσε σημαντικό λιμάνι και άκμασε στο τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, καθώς από εκεί γινόταν η εξαγωγή του νιτρικού νατρίου. Αφού η βιομηχανία αυτή κατέρρευσε, η Pisagua βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοσέτ (1973 – 1990), καθώς χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο συγκέντρωσης για τους αντιφρονούντες. Επισκεφτήκαμε το νεκροταφείο έξω από το χωριό, όπου είχαν κρυφά θαφτεί αρκετά θύματα της χούντας. Το μέρος αυτό ήταν απόκοσμο… Στη Χιλή δεν είναι ασυνήθιστα τα νεκροταφεία στην άμμο. Είδαμε αρκετά στο ταξίδι μας. Για έναν Έλληνα, όμως, είναι κάπως παράξενο το θέαμα.

Στην Pisagua θάφτηκαν κρυφά αρκετά θύματα της δικτατορίας του Πινοσέτ (1973 – 1990).

Μετά τη μικρή μας περιήγηση στις ακτές της Βόρειας Χιλής, κατευθυνθήκαμε γι’ ακόμα μια φορά στην ενδοχώρα, με τελικό προορισμό μας την τουριστική κωμόπολη San Pedro de Atacama. Στον δρόμο κάναμε μια στάση στο ορυχείο Chuquicamata, κοντά στην πόλη Calama, το οποίο είναι ένα από τα μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού επιφανειακής εκμετάλλευσης στον κόσμο! Χάρη σε αυτό, αλλά και σε άλλα ορυχεία, τα οποία είναι κρατικοποιημένα από το 1971, η Χιλή είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή χαλκού παγκοσμίως. Στη συνέχεια, ξανανεβήκαμε στα υψίπεδα των Άνδεων, είδαμε θερμοπίδακες και κολυμπήσαμε σε θερμά ποτάμια! Περάσαμε μερικά ακόμα παγωμένα βράδια στα υψίπεδα, πριν την τελική ευθεία για το San Pedro de Atacama.

Πώς ν’ αντισταθώ σ’ ένα ποτάμι με καυτό νερό στα 4.300 μέτρα υψόμετρο, στις ηφαιστειακές περιοχές των υψιπέδων των Άνδεων;

Η κατάβαση προς το San Pedro de Atacama ήταν αρκετά ανακουφιστική για ’μένα, καθώς είχα κουραστεί από το ανελέητο κρύο και τους ισχυρούς ανέμους των υψιπέδων. Η κωμόπολη, εκ πρώτης όψεως, ήταν άσχημη και κάπως μίζερη. Ωστόσο, με το που μπήκαμε στο κέντρο, άλλαξαν όλα! Το San Pedro de Atacama είναι εξαιρετικά γραφικό, με όμορφα χρώματα και χαμηλά κτίρια, που δένουν τέλεια με την έρημο τριγύρω. Όλο το κέντρο της πόλης μοιάζει με καρτ ποστάλ! Αποτελεί, επίσης, ορμητήριο για περιηγήσεις στην Έρημο Ατακάμα, παρατήρηση άστρων κι εκδρομές στη γειτονική Βολιβία. Έτσι έχει αρκετούς τουρίστες και μια χίπικη, θα έλεγε κανείς, ατμόσφαιρα. Από το Valparaíso είχαμε να δούμε όμορφη πόλη, που χαιρόσουν να την περπατήσεις. Μείναμε δυο μέρες στην κωμόπολη και κατόπιν κατευθυνθήκαμε ξανά προς την έρημο, για να θαυμάσουμε τα εντυπωσιακά της τοπία και να περάσουμε ένα βράδυ στο διάσημο Magic Bus, ένα εγκαταλειμμένο λεωφορείο στη μέση του πουθενά! Κάπως έτσι ολοκληρώθηκε η περιήγησή μας στη Χιλή και ξεκινήσαμε για τα σύνορα με την Αργεντινή, προκειμένου να εξερευνήσουμε το βορειοδυτικό κομμάτι της, που έλειπε από τη συλλογή μας.

Το κέντρο του San Pedro de Atacama είναι εξαιρετικά γραφικό, με όμορφα χρώματα και χαμηλά κτίρια, που δένουν τέλεια με την έρημο τριγύρω!

Αυτό είναι το τέταρτο επεισόδιο του ντοκιμαντέρ μας σχετικά με τις περιπέτειές μας στη Χιλή: